กว๊านพะเยา อยู่ในเขตอำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา เป็นแหล่งน้ำธรรมชาติที่อยู่ใจกลางเมือง คำว่า กว๊าน เป็นภาษาพื้นเมืองซึ่งหมายถึง หนองน้ำ หรือบึงน้ำขนาดใหญ่ คำนี้มีใช้ในท้องถิ่นล้านนาเฉพาะที่จังหวัดพะเยาแห่งเดียวเท่านั้น กว๊านพะเยาเป็นบึงน้ำขนาดใหญ่ที่รวบรวมลำห้วยต่างๆ ไว้มากถึง ๑๘ สาย เป็นทะเลสาบน้ำจืดใหญ่เป็นอันดับ ๑ ในภาคเหนือ
เป็นแหล่งประมงน้ำจืดที่สำคัญที่สุดของภาคเหนือตอนบน มีพันธุ์ปลาน้ำจืดกว่า ๔๘ ชนิด เป็นแหล่งเพาะพันธุ์ปลาชนิดต่างๆ เช่น ปลากราย ปลาสวาย ปลาเทโพ ปลาจีน ปลาไน และปลานิล กว๊านพะเยามีลักษณะเป็นบึงน้ำขนาดใหญ่รูปพระจันทร์เสี้ยว เป็นบึงน้ำกว้างใหญ่สุดสายตา โอบล้อมด้วยทิวเขาสลับซับซ้อนอย่างสวยงาม เมื่อหลายร้อยปี พื้นที่ในบริเวณกว๊านพะเยาเป็นชุมชนมีวัดวาอารามอยู่มากมาย ต่อมาเมื่อกรมประมงสร้างประตูกั้นน้ำในกว๊านพะเยาเพื่อกักเก็บน้ำ จึงทำให้บริเวณกว๊านพะเยาที่แต่เดิมเป็นชุมชนโบราณ และวัดหลายแห่งต้องจมอยู่ในกว๊านพะเยา กว๊านพะเยาเป็นแหล่งน้ำที่สำคัญ เพราะเป็นแหล่งน้ำที่หล่อเลี้ยงชีวิตชาวพะเยา การนำน้ำมาใช้ทั้งการอุปโภค การประมง และมีความสำคัญต่อชีวิตสัตว์น้ำที่อยู่ในกว๊านพะเยาอย่างมาก บริเวณรอบๆกว๊านมีความร่มรื่น ผู้คนจากทั้งในจังหวัดและต่างจังหวัดต่างพากันมาพักผ่อนหย่อนใจ เดินเล่นกินลมชมวิว ปั่นจักรยาน วิ่งออกกำลังกาย ชมบรรยากาศยามพระอาทิตย์อัสดงในยามเย็น สีสันของท้องฟ้าที่สวยงาม ทิวเขาเรียงรายสลับซับซ้อนและผืนน้ำอันเงียบสงบที่สะท้อนเงาของทิวเขาและพระอาทิตย์ตกดินช่างงดงามดังภาพวาด เป็นภาพบรรยากาศอันแสนประทับใจ บริเวณริมกว๊านยังมีร้านอาหาร สวนสาธารณะสำหรับพักผ่อนหย่อนใจ กว๊านพะเยาจึงเป็นสถานที่ท่องเที่ยวไฮไลท์ของจังหวัดพะเยาที่ไม่ควรพลาด และสิ่งที่ห้ามพลาดเมื่อมาเยือนกว๊านพะเยาคือการล่องเรือชมกว๊าน และล่องเรือชมวัดติโลกอาราม