น้ำปู๋เป็นอาหารที่เกิดจากภูมิปัญญาของชาวบ้านในภาคเหนือ ที่ต้องการการถนอมอาหารเพื่อเก็บไว้กินเป็นเวลานานๆ นอกจากจะทำไว้กินเองเเล้ว ยังนิยมนำไปจำหน่ายเป็นรายได้เสริมอีกด้วย น้ำปูที่มีชื่อเสียง ได้เเก่ น้ำปูจากอำเภอแจ้ห่ม จังหวัดลำปาง เเละน้ำปูจากจังหวัดพะเยาว์ การทำน้ำปูต้องอาศัยความอดทน เเละความเพียรพยายามของผู้ที่ทำอย่างสูง
ตั้งแต่ไปจับปูนาในช่วงฤดูฝนมาตำทั้งกระดองกับสมุนไพร เครื่องปรุงรส และเคี่ยวจนเข้มข้น จึงนับเป็นแหล่งโปรตีนและแคลเซียมที่สามารถเก็บไว้กินได้ตลอดทั้งปี คุณค่าทางโภชนาการน้ำปูเป็นอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการ คือโปรตีน ไขมันและแคลเซียม ซึ่งอยู่ในรูปของสารอาหารเข้มข้น สามารถนำมาปรุงอาหารได้หลายอย่าง เช่น น้ำพริกน้ำปู ใส่ปรุงรสในแกงหน่อไม้ ใส่ปรุงรสยำหน่อไม้ ใส่ส้มตำมะละกอ และตำส้มโอ เนื่องจากเป็นอาหารที่มีไขมันบางชนิดสูง การรับประทานมากเกินไป อาจทำให้ง่วงนอน หรือมีอาการหาวเรอ ส่วนผสม พริกขี้หนู กระเทียม หอมแดง ตะไคร้ซอย น้ำปู เกลือ วิธีการทำ 1. โขลกเกลือ ตะไคร้ กระเทียมและหอมแดง รวมกันให้ละเอียด 2. โขลกพริกขี้หนูรวมกัน 3. ใส่น้ำปูลงคลุกเคล้าให้เข้ากัน ตักใส่ถ้วยรับประทานกับผักต้มและผักดิบตามชอบ