นับเป็นอาหารเหนืออีกหนึ่งเมนูที่มีวัฒนธรรมในการกินที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวแบบล้านนา ที่ไม่ว่าจะเป็นคนภาคไหน หรือแม้แต่ชาวต่างชาติได้ลองทานแล้วเป็นต้องติดใจไปตามๆ กัน น้ำพริกอ่อง เป็นน้ำพริกพื้นบ้านของภาคเหนือ มีลักษณะเด่นคือ มีสีส้มจากมะเขือเทศและพริกแห้ง ที่เคี่ยวจนเป็นน้ำขลุกขลิก มีน้ำมันสีแดงส้มลอยหน้าเล็กน้อย
ส่วนรสขาตินั้นจะออกเปรี้ยว เค็ม เผ็ด เล็กน้อย และมีรสหวาน มักจะทานคู่กับผักสด บ้างก็อาจจะลวกหรือนึ่งก็ได้ และหลายคนก็มักจะทานคู่กับ แคบหมู เพื่อเพิ่มอรรถรสในการกินนั่นเอง คำว่า อ่อง ทางเหนือก็หมายถึง วิธีการปรุงน้ำพริกที่ต้องผัดเคี่ยวแล้วทิ้งไว้ให้น้ำค่อยๆ งวดลง จริงๆ น้ำพริกอ่องสะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรมการกินของคนเหนือที่ชัดเจน ดูจากส่วนผสมต่างๆ ในน้ำพริก ส่วนใหญ่จะได้มาจากธรรมชาติ และสามารถปลูกเองที่บ้าน ซึ่งประกอบไปด้วย รากผักชี ข่า ตะไคร้ ถั่วเน่าแผ่น กระเทียม หอมแดง กะปิ มะเขือเทศ และหมูบด น้ำพริกอ่องยังมีเรื่องเล่าขานต่อๆ กันมาว่า “เมื่อก่อนมีชาวพม่าชื่อ “นายอ่องหม่อง” อยากจะกินขนมเส้นน้ำเงี้ยว หรือขนมจีนน้ำเงี้ยว เขาก็เลยจะตำน้ำพริกเพื่อจะทำน้ำเงี้ยว ตอนที่เขากำลังเตรียมส่วนผสมคั่วพริกคั่วหอมอยู่ ลูกนายของอ่องหม่องก็ร้องไห้หนักเพราะหิวข้าว นายอ่องหม่อง บอกให้ลูกเงียบก็ไม่เงียบสักที นายอ่องหม่องโมโห จึงตักน้ำพริกที่กำลังทำแบบที่ยังไม่เสร็จให้ลูกชายกิน น้ำพริกตอนนั้นมันเผ็ดมาก นายอ่องหม่องเลยไปเก็บผักมาให้กับน้ำพริก ปรากฏว่าอร่อยเฉยเลย และก็รู้สึกติดใจ ก็เลยลองเอาไปให้ชาวบ้านแถวนั้นกิน ชาวบ้านก็ติดใจไปด้วย ก็เลยพากันเรียก “น้ำพริกปู่อ่อง” พอนานวันเข้า ก็เรียกชื่อเพี้ยนไป ให้สั้นลง เหลือเพียง “น้ำพริกอ่อง” ที่่เรียกติดปากกันมาถึงทุกวันนี้